تقویت هوش هیجانی کودکان
هوش هیجانی چیست؟
هوش هیجانی چیست؟ احتمالا در زندگی و معاشرت با افراد مختلف، به افرادی برخورد کرده‌اید که شنونده‌های خوبی هستند و بر اساس احساسات ما رفتار می‌کنند و به تمامی صحبت‌هایمان گوش می‌دهند و بهترین مشاوره را می‌دهند.
این افراد در واقع هوش هیجانی بالا دارند و روحیه اطرافیان را بسیار در اولویت خود قرار می‌دهند. این افراد در زمان‌های استرس عصبانی نمی‌شوند و با حفظ آرامش سعی می‌کنند راه حلی برای مشکل خود بیابند. به صورت کلی افرادی که هوش هیجانی دارند رفتارهای زیرا را دارند:
• شناخت، مدیریت و کنترل هیجانات خود و اطرافیان
• استفاده از هیجانات برای برقراری ارتباط بهتر با دیگران
بخش‌های مختلف هوش هیجانی
هوش هیجانی مولفه‌های مختلفی دارد که عبارت‌اند از:
• تشخیص هیجانات در خود و دیگران
• شناسایی و درک هیجانات
• کنترل هیجانات و عواطف و بهره گیری از آن‌ها در تصمیم گیری
• مدیریت هیجانات خود و تنظیم هیجانات دیگران
باتوجه به تحقیقات آگاهی از احساسات، شرایط و موقعیت‌ها سبب می‌گردد تا فرد به موفقیت بیشتر نزدیک شود زیرامی تواند برنامه ریزی مناسب‌تری را داشته باشد و عملکرد بهتری را از خود ارائه دهد.
ممکن است با افرادی برخورد داشته باشید که IQ بالایی دارند اما موفق نیستند و در نقطه مقابل افرادی را مشاهه کنید که IQ بالایی ندارند اما بسیار عملکرد خوبی را دارند. این تفاوت‌ها به دلیل هوش هیجانی در افراد است.
باتوجه به بررسی‌ها تحقیقات انجام شده کودکانی که دارای هوش هیجانی هستند در فعالیت‌های گروهی همچون مدرسه و ورزش بیشتر دیده می‌شوند و از خود فعالیت‌های بیشتری را نشان می‌دهند. این کودکان عموما رابطه بهتری با هم سالان خود دارند و سعی می‌کنند با دیگران ارتباط پایدار برقرار کنند، همچنین این کودکان تحصیلات بالاتری را به خود اختصاص می‌دهند.
تعریف هوش هیجانی برای والدین
هوش هیجانی از نظر والدین عبارت است از: آگاهی از احساست کودک و توانایی کنترل خود و درک نشانه‌های اجتماعی
پدر و مادرهایی که برای افزایش هوش هیجانی کودک خود تلاش می‌کنند باعث می‌شوند تا در آینده کودک از سلامت جسمی و پیشرفت تحصیلی بهره‌مند شود. همانظور که گفته شد این کودکان با سایر کودکان نیز می‌توانند به خوبی ارتباط برقرار کنند و تمایل کمی به پرخاشگری و خشونت دارند.
این کودکان به فعالیت‌های سازنده بسیار علاقه‌مند هستند و سعی می‌کنند کودکان بیشتری را با خود همراه کنند و به فعالیت‌های گروهی بیشتری بپردازند.
اگر در سنین کم به پرورش هوش هیجانی کودک پرداخته شود، کودک با نحوه عملکردی در مشکلات آشنا می‌گردد و به راحتی درهنگام مشکلات می‌تواند مسئله خود را حل نماید.
دانیل گلمن می‌گوید: پرورش هوش هیجانی کودک در خانواده رخ می‌دهد و مهم‌ترین عامل در پرورش هوش هیجانی کودکان خانواده است.
چگونه هوش هیجانی کودک را افزایش دهیم؟
از نظر جان گاتمن هوش هیجانی کودک به صورت زیر تقویت می‌گردد:
آگاهی از هیجانات
برای پرورش هوش هیجانی کودکان اولین قدم تایید هوش هیجانی کودک است. پدر و مادرها می‌بایست توجه داشته باشند هیجانات در هر کودک متفاوت خواهد بود. باتوجه به تحقیقات، درک نیازها و علایق کودکان مهم‌ترین عامل در تربیت فرزند است.
بچه‌ها برای هیجانات خود دلایل مختلفی دارند و گاهی ممکن است آن‌ها را بیان نکنند اما در مرحله اول باید به صحبت‌های آن‌ها گوش داد تا احساستشان درک شود.
ایجاد احساس صمیمیت و اهمیت دادن به هیجانات
گام بعدی پرورش هوش هیجانی، در نظر گرفتن ترس، نفرت و خشم کودک است. تا زمانی که کودک نتواند هیجانات منفی خود را بیان کند والدین نمی‌توانند مهارت‌های کنترل هیجان او را شناسایی کنند. دقت داشته باشید کوکان نیاز دارند تا والدین با آن‌ها همدل باشند و از فرصت‌های مختلف استفاده می‌کنند تا جلب توجه والدین را داشته باشند.
گوش دادن و تایید احساسات کودک
سومین قدم در پرورش هوش هیجانی کودک، گوش دادن با دقت به صحبت‌های آن ها است. این مرحله نیاز به تایید احساسات کودک دارد و والدین می‌بایست تمامی احساسات کودک را تایید کنند واگر با آن‌ها مخالف هستند نباید نسبت به آن احساس گارد بگیرند بلکه می‌بایست با دلایل مختلف کودک را آگاه کنند.
در این مرحله والدین باید به گونه‌ای رفتار کنند که کودک متوجه شود تا به حرف‌هایش با دقت گوش داده میشود همچنین در زمان حرف‌های کودکتان از موبایل و ابزارهای سرگرمی استفاده ننمایید.
نام‌گذاری بر حس‌های مختلف کودک
نام‌گذاری بر روی احساست کودک نیز یکی از روش‌های تقویت هوش هیجانی است. در این مرحله احساست کودک می‌بایست نام گداری شود و والدین باید به کودک در این نام‌گذاری کمک کنند.
یکی از دلایل اهمیت نام گذاری، توانایی بروز احساسات توسط کودک است و کودک با استفاده از این روش می‌تواند احساسات مختلف خود را به راحتی بیان کند. هرچه تعداد واژگان کودک افزایش یابد توانایی بروز حس‌ها نیز با افزایش همراه خواهد شد.
دقت داشته باشید احساسات رنج، تهی بودن، نا امیدی و… را به کودک تحمیل نکنید زیرا اسامی و انتخاب واژگان بر ناخوداگاه تاثیر گذار است.
تعیین مرز و قوانین مشخص برای کودک
آخرین قدم جهت تقویت هوش هیجانی کودک مشخص کردن حد و مرزها است یعنی کودک اگر دچار احساسات خشم و یا ناراحتی شد نمی‌تواند هر رفتاری را از خود نشان دهد بلکه قوانینی وجود دارد و در هنگام ناراحتی یا خشم نیز باید آن قوانین رعایت شود. برای مثال: اگر کودک از دست برادر کوچک‌تر خود عصبانی و ناراحت است اجازه ندارد او را بزند و یا وسایل او را خراب کند.
مهم‌ترین نکات در پرورش هوش هیجانی کودک
گفت و گو راجع به عواطف و احساسات کودک
والدین مهم‌ترین عامل در پرورش هوش هیجانی کودک هستند پس جهت تقویت هوش هیجانی لازم است پدر و مادرها احساساتی مانند شادی، غم، ترس را به کودک نشان دهند. همچنین لازم است راجع احساسات مثبت نیز به کودک گفته شود.
فعالیت‌های آرامش بخش مانند یوگا
باتوجه به تحقیقات، تمرین‌هایی مانند یوگا احتمال افسردگی، اضطراب و استرس را کاهش می‌دهد و قسمت خاکستری رنگ مغز، عواطف و احساسات را با افزایش همراه می‌کند.
تماشا فیلم و خواندن داستان
فیلم‌ها و داستان‌ها فقط برای سرگرمی نیستند. با استفاده از شخصیت‌های داستان‌ها و یا فیلم‌ها می‌توانید گفت و گو هیجانی را با کودک شروع کنید.
ایجاد فرصت برای بازی‌های گروهی
امروزه بازی‌ها و فضای مجازی کودکان را بسیار درگیر کرده است پس والدین می‌بایست شرایطی را فراهم کنند تا کودک بازی‌های گروهی داشته باشد و به بازی‌هایی که تحرک بیشتری دارند بپردازند.
رویارویی با مسائل از دیدگاه کودک
سعی کنید از دیدگاه کودک به مسائل نگاه کنید. در نظر داشته باشید در تمامی سنین می‌توان هوش هیجانی کودک را تقویت نمود و کودک را جهت افزایش هوش هیجانی تشویق نمایید.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی تقویت هوش هیجانی کودکان پرداختیم. هوش هیجانی در تمامی کودکان وجود دارد اما در برخی بیشتر و در برخی کمتر همچنین گاهی اوقات نیاز است تا والدین نیز در این موضوع دخیل باشند و با استفاده از روش‌های گفته شده هوش هیجانی کودک خود را بالا ببرند.
دقت داشته باشید هیچ گاه برای تقویت هوش هیجانی دیر نیست و شما می‌توانید به کودک خود در این راستا کمک نمایید.
پاسخ‌ها