برنامه ریزی درسی و همه چیزهایی که درباره آن باید بدانید

از باید هایی که در حوزه درس خواندن باید آن را رعایت کرد، تدوین یک برنامه درسی کامل توسط والدین برای فرزند است. در این مقاله می خواهیم نحوه برنامه ریزی درسی را شرح دهیم. اگر ما میخواهیم فرزندان موفقی داشته باشیم باید به آن ها برنامه ریزی کردن را آموزش دهیم. تدوین یک برنامه درست تنها شامل درس نمی شود، بلکه فرزند در تمامی مراحل زندگی باید فرا بگیرد که چطور می تواند یک برنامه موفق برای زندگی خود داشته باشد.

متاسفانه نحوه درست برنامه ریزی درسی را مدرسه به دانش آموز یاد نمی دهد. والدین نیز آگاهی زیادی از این موضوع ندارند و نمی توانند برنامه ریزی را به فرزند خود آموزش دهند.

برنامه ریزی درست شامل دو سبک مختلف است:

_ زمان محور

_ کار محور

برنامه ریزی زمان محور

برنامه درسی زمان محور بر اساس ساعات شبانه روزی تدوین می شود. برای مثال، فرزند به والدین می گوید که می خواهد برای درس خواندن خود برنامه ریزی کند. والدین نیز به او کمک می کنند و ساعات روزانه و شبانه او را، هرکدام به کاری اختصاص می دهند. «زمانی که از مدرسه برگشتی، یک ساعت و نیم استراحت می کنی. بعد از آن، ساعت 2 تا 2 و نیم وقت ناهار است. ساعت 2 و نیم تا 3 و نیم، ریاضی کار می کنی. از 4 تا 5 علوم می خوانی. از 6 تا 8 استراحت می کنی. 8 تا 9 زبان می خوانی و ساعت 10 هم زمان خواب است.»

والدین چنین برنامه ای را برای فرزند تدوین می کنند. اما لازم است که پدر و مادر ها به این نکته توجه داشته باشند که اجرای این برنامه ریزی در روز اول با شکست مواجه خواهد شد. زیرا، این نوع از برنامه ریزی زمان محور است و فقط برای افرادی کاربرد دارد که سر و کار زیادی با مدیریت زمان و مدیریت اهداف خود داشته اند. چنین افرادی چون دارای تجربه بسیاری در امر برنامه ریزی زمانی هستند می توانند به راحتی از پس زمان محور بودن بر بیایند. اما برای دانش آموزی که تجربه اول اوست، این برنامه ریزی کاربردی نیست. متاسفانه بسیار مشاهده می شود که در مدارس مشاورین تحصیلی برای کمک به دانش آموز، برنامه درسی زمان محور را پیشنهاد می دهند که کاملاً اشتباه است.

برنامه ریزی کار محور

برنامه درسی کار محور را می توان در حوزه آموزش و مدرسه، درس محور توضیح داد. اما این برنامه ریزی چطور انجام می شود؟ مادری خطاب به فرزند خود می گوید: «چهار درس مهم است که تو در آنها ضعف داری. روزانه باید برنامه ریزی کنی و این 4 درس را هر کدام به مدت نیم ساعت بخوانی. زمان کاملاً در دست توست و اینکه با کدام درس هم می خواهی شروع کنی به عهده توست. فقط بدان روزانه نیم ساعت باید ریاضی کار کنی، نیم ساعت زیست، نیم ساعت فیزیک و نیم ساعت زمین شناسی.»

در این نوع برنامه ریزی «درس» اساس و پایه است و اختیارات کاملاً با فرزند است. هیچ اجباری وجود ندارد، فقط تاکید بر خواندن درس ها در زمان های مختلف شبانه روز است. این نوع برنامه ریزی درس محور است و دانش آموز می تواند با علاقه بیشتری آن را انجام دهد. اما در کنار این برنامه ریزی، والدین وظیفه دارند نظارت کامل داشته باشند. اگر فرزند توانست برنامه را اجرا کند، او را تشویق کلامی و تحسین شاید مادی داشته باشند تا روحیه بگیرد و به اجرای برنامه ادامه دهد.

اگر تحسین مادی مقدور نبود، به نوعی فرزند را مورد توجه قرار دهند تا متوجه شود در مسیری که قدم گذاشته، مسیر درستی است و باید ادامه دهد. والدین در برنامه ریزی ها نقش مهمی را ایفا می کنند و باید به وظایف خود آگاهی کامل را داشته باشند. از دلایل موفقیت هر دو نوع برنامه درسی را می توان روحیه دادن و انرژی مثبت والدین به فرزند عنوان کرد.

هدف گذاری ها

مطلب دیگری که در کنار تدوین برنامه درسی توسط والدین باید به آن توجه شود، نوع هدف گذاری است. فرزندان (به خصوص دانش آموزان دوران ابتدایی)، از نحوه هدف گذاری و شیوه های صحیح آن آگاهی لازم را ندارند. والدین می توانند هدف گذاری های ابتدایی و اولیه را برای فرزند تدوین کنند. پس از اینکه فرزند به این نوع برنامه ریزی تسلط کامل پیدا کرد، والدین بقیه مسیر را به عهده خود او بگذارند.

پدر و مادر باید هدف گذاری روزانه، هفتگی و ماهانه برای فرزند خود در نظر بگیرند. برای مثال، پدر به فرزند خود می گوید: «20 ساعت باید این هفته درس ریاضی را کار کنی.»

این 20 ساعت، نوعی برنامه ریزی و هدف گذاری هفته ای است. پدر می تواند مدت این هدف گذاری را کمی کوتاه تر کند و به فرزند خود بگوید: «روزانه 4 و نیم ساعت باید ریاضی کار کنی.» این نوع هدف گذاری کوتاه تر است و هدف گذاری روزانه نام دارد.

والدین توجه داشته باشند که در تدوین برنامه درسی، هیچ گاه امتحانات را هدف قرار ندهند. متاسفانه در سیستم آموزشی هدف این بود که امتحان ها و ارزشیابی ها، ابزاری برای یادگیری بهتر بچه ها باشند. اما متاسفانه در مدارس تبدیل به یک هدف بزرگ شده است. مدارس شرط قبولی دانش آموزان در دروس مختلف را، کسب نمره قبولی می دانند. اگر دانش آموزی نتواند نمره مورد نظر را کسب کند، از نظر نظام آموزشی مردود است.

امتحان، ابزاری ترسناک

امتحان و آزمون که قرار بود وسیله ای برای یادگیری بیشتر باشد، چرا تبدیل به ابزاری برای سنجش میزان یادگیری دانش آموز شده است؟ امتحانات باید وسیله ای تسهیل کننده و کمک کننده به دانش آموز باشند، نه اهرم های ترس و فشار. این موضوع را نمی توان به تمامی مدارس کشور نسبت داد. اما می توان گفت غالبا و در اکثر مدارس، امتحانات مانند پتک ها و اهرم های ترسناک برای دانش آموز قلمداد می شوند.

البته در مقاله های پیشین، درباره تکنیک های مختلف مطالعه سخن گفته شد. دانش آموزی که نزدیک ایام امتحانات با روش های نقشه کشی ذهنی، PQRST و دیگر تکنیک های مطالعه آشنایی لازم را دارد، استرس و ترس از امتحان نخواهد داشت.

قطع ارتباط فرزند با تلویزیون

والدین برای اینکه بتوانند احاطه بیشتری بر روی اجرای برنامه درسی فرزند داشته باشند، باید او را از تلویزیون دور کنند. تلویزیون و شبکه نمایش خانگی را می توان قاتل خلاقیت فرزندان عنوان کرد. تیم تحقیقاتی مقیم کشور انگلستان آزمایشی را بر روی دانش آموزان انجام داد. نتیجه این تحقیقات چنین شد: دانش آموزان که بیش از حد معمول تلویزیون نگاه می کنند، ضعف شدید تری به مراتب در زبان آموزی، دروس زبان شناسی و فعالیت های مدرسه ای دارند.

اگر در برنامه ریزی درسی، تماشا کردن لحظات بسیار کوتاهی تلویزیون در نظر گرفته شود، اتفاقا باعث خلاقیت بیشتر فرزند و دانش آموز خواهد بود. اما هدف این است که از حد مجاز فراتر نرود، زیرا باعث آسیب و صدمه به فرزند خواهد شد. ممکن است سوال بسیاری از والدین در این قسمت از مقاله این باشد: بیشترین و ماکسیمم تایمی که می توان برای تماشای تلویزیون برای فرزند در نظر گرفت، چقدر است؟ از لحاظ روانشناسی، دیدن 1 ساعت تلویزیون برای فرزند کافی است.

اگر بخواهید ارفاق کنید، نهایتا 2 ساعت را لحاظ کنید. فرزند شما بیشتر از 2 ساعت نباید از تلویزیون استفاده کند. این وسیله سرگرمی صدماتی را برای فرزندان دارد که غیر قابل انکار است. تلویزیون وسیله ای است که امروزه در دسترس همگان است. به همین دلیل، افراد خطرات آن را جدی نمی گیرند. اگر خواهان فرزندی هستید که در حوزه درسی و برنامه درسی بتواند به پیشرفت های چشمگیری برسد، باید مراقب های لازم درباره تلویزیون را داشته باشید.

آمار عجیب!

متاسفانه، در بسیاری از خانواده ها شاهد هستیم که فرزند از صبح تا شب در حال تماشای تلویزیون است. شب هم ممکن است پدر از راه برسد و علاقه داشته باشد تا اوقات سرگرمی خود را با تلویزیون پر کند. آمار نشان می دهد، به طور متوسط فرزندان هر خانواده روزانه 7 ساعت را مشغول تماشای تلویزیون هستند. این عدد، عدد بسیار وحشتناکی است! و برای آینده فرزندان فاجعه بار است. به طور خودمانی می توانیم بگوییم که ما در حال نابودی استعداد های فرزندانمان هستیم.

کودکی که می تواند در حین انجام  دادن بازی های مختلف، خلاق شود و یا فرزندی که در حین درس خواندن می تواند آینده ای را برای خود ترسیم کند، با نگاه کردن مداوم تلویزیون، چطور می شود چنین خلاقیت و افکاری در او شکل بگیرد؟ اگر والدین نسبت به خطرات بی شمار ابزار های سرگرمی مانند: موبایل، کامپیوتر، تلویزیون، Play Station و …. آگاه نباشند، پس چطور خواهان فرزندی خلاق و موفق در تدوین برنامه درسی و گذراندن مراحل سخت زندگی هستند؟

در دنیای امروزی، والدین برای اینکه بتوانند وقت بیشتری برای خود بگذارند، این وسیله ها را در اختیار فرزند قرار می دهند. غافل از اینکه نمی دانند چه صدمات جبران ناپذیری را در آینده به فرزند خواهند زد. درباره خطرات تنها یکی از ابزارها مانند تلویزیون، می توان مقاله ها نوشت. امیدواریم روزی فرا برسد، که تمامی والدین با آگاهی بسیار کامل قدم در فرزندآوری و تربیت او بگذارند.

برای تماشای کلیپ های آموزشی، به صفحه اینستاگرام مراجعه کنید.