دنیای مجازی چه بایدها و نبایدهایی دارد؟

امروزه، در مسائل روانشناختی، تربیت مجازی کودکان و فرزندان توسط والدین بسیار مطرح است. در این مقاله از موضوعاتی سخن گفته شد که باعث فاصله افتادن میان والدین و فرزند و گرایش آن ها به فضای مجازی می شود. اگر تربیت مجازی کودکان به درستی انجام نگیرد به زودی فرزندانی نسل آینده را پایه ریزی می کنند که خود مجازی اند و درک درستی از خانواده و فضای حقیقی ندارند. به همین دلیل در این مقاله سعی کردیم تربیت کودک در فضای حقیقی و مجازی را مورد بحث قرار دهیم.

خلق شدن دنیایی به نام مجازی

دنیای واقعی دنیایی است که می توانیم آن را به صورت کامل با چشم درک کنیم، ببینیم، آن را لمس کنیم، با انسان های مختلف ارتباط داشته باشیم و با آن ها حرف بزنیم و بخندیم. این در واقع همان دنیای واقعی است که با چشم قابل لمس است. اما دنیای دیگری کنار این دنیای حقیقی متولد شد که قوانین آن کاملاً با فضای حقیقی متفاوت است. تربیت مجازی کودکان در این دنیای جدید بسیار مهم است.

در این دنیا، که به آن امروزه فضای مجازی اطلاق می شود، با فردی صحبت و چت می کنیم در حالی که نمی دانیم او مرد است یا زن. عکس پروفایلی که هر فرد برای خود در این فضا بر می گزیند، نمی تواند نشان دهنده صداقت کامل او باشد. زیرا ممکن است مرد باشد و عکس زن بگذارد و بالعکس.

آیا تشخیص افراد با عکس پروفایل ممکن است؟

اگر هم واقعا فرد عکس خود را در پروفایل گذاشته باشد، آیا می توان اطمینان حاصل کرد که این عکس مربوط به دوران حال زندگی اوست؟ ممکن است عکس جوانی و یا عکسی که در بهترین حالت خود قرار دارد گذاشته باشد. همچنین تشخیص روحیات هر فرد در این فضا بسیار دشوار است. فرد در حالت یک انسان متمدن که هیچکس از شخصیت او آگاه نیست، ممکن است دیگران را فریب دهد و دور بزند.

در دنیای حقیقی شما قادر به دیدن و تشخیص آدم ها از نزدیک هستید. در حالی که در فضای مجازی اینطور نیست. برای مثال، شما افسردگی یک فرد را در دنیای حقیقی می توانید کاملا متوجه شوید. اما در دنیای مجازی نمی توان آگاه شد فرد افسردگی دارد و یا بیمار روانی است؟ اما بالاخره او هم در این فضا مشغول زندگی است.

کوچ کردن انسان ها به دنیایی غیر حقیقی

تربیت مجازی کودکان از مسائلی است، که والدین باید به آن توجه ویژه ای داشته باشند. امروزه، افراد آرام آرام در حال کوچ کردن به فضای مجازی هستند. در اینجا این نکته قابل ذکر است که به طور کلی هدف از تولید موبایل و گوشی، دور کردن انسان های نزدیک از یکدیگر و نزدیک کردن انسان های دور به یکدیگر است. از زمانی که استفاده از گوشی موبایل گسترده تر شد، مشکلات بسیاری در بین خانواده ها و اعضای خانواده ها ایجاد شد. برای مثال، این روزها در مراکز مشاوره بسیار شاهد این مسئله هستیم که زن یا شوهر از یکدیگر و یا از فرزندانشان برای استفاده بیش از حد از گوشی، شکایت دارند. می توان گفت، این گونه افراد دیگر در فضای حقیقی زندگی نمی کنند. بلکه زندگی را در فضای مجازی می بینند و در آنجا مشغول هستند.

به نظر شما چرا برخی زن و شوهر ها با یکدیگر به اختلاف می خورند؟ زن از مرد نالان است و می گوید همسر من مدام در فضای مجازی است و یا بالعکس. وقتی اختلافات بالا بگیرد، دیگر زن و مرد حرف هم را نخواهند فهمید و با یکدیگر کنار نمی آیند. چون زبان این دو دنیا با هم متفاوت است. کسی که عادت به استفاده از فضای مجازی پیدا کرده، برایش دشوار خواهد بود که دوباره به فضای حقیقی باز گردد و در آن زندگی کند. در تربیت مجازی کودکان نیز چنین همسرانی مطمئنا در آینده دچار مشکلاتی خواهند شد.

برای مشاهده کلیپ های استاد به صفحه اینستاگرام مراجعه کنید.

تایید و دیده شدن در فضای مجازی

در اینجا قصد داریم به عواملی که باعث تربیت مجازی کودکان به اشتباه و دور شدن آن ها از فضای خانواده می شود، اشاره کنیم. افرادی که نگران هستند  و دنبال چرایی این مسئله که چرا کودک یا همسر به فضای مجازی گرایش پیدا کرده است، باید به دنبال ریشه این موضوع باشند. معمولا افراد به مشکلاتی دچار هستند که باعث روآوردن آن ها به فضای غیر حقیقی می شود.

حقیقت دنیای مجازی و زیبایی های آن بر کسی پوشیده نیست. نکته اولی که درباره ویژگی های این فضا می توان گفت این است که دنیای مجازی مملو از تایید شدن، لایک گرفتن، استیکر های زیبا و … برای هر فرد است. در این دنیا هر فرد ممکن است در صفحه شخصی خود توسط دیگران بسیار تایید شود.

در فضای مجازی افراد به یکدیگر گیر نمی دهند و به اصطلاح به یکدیگر انرژی منفی وارد نمی کنند. می توان نتیجه گرفت میزان تایید شدن در این فضا، غالبا بیشتر از انرژی های منفی یا همان اصطلاح عامیانه گیر دادن است. برای مثال، یک کودک در فضای حقیقی با شیطنت هایی در منزل همراه است. مادر به کودک گیر می دهد و او را دعوا می کند. همین کودک ممکن است یک کلیپ از شیطنت های خود آماده کند و در فضای مجازی به اشتراک بگذارد. پس از آن، افرادی که صفحه شخصی اش را دارند، او را لایک می کنند و یا کامنت های زیبا می گذارند. این مسئله نمونه بارز تایید و عدم تایید در فضای مجازی و حقیقی است.

کمال گرایی انسان

ذات انسان کمال گراست و به دنبال تایید شدن و تایید گرفتن از دیگران است. پدر و مادرانی که دائم با دعوا و خشونت، سعی در تربیت  کودک خود دارند، باید گفت که نتیجه خوبی نخواهند گرفت. فرزندان پس از چشیدن طعم دنیای مجازی دیگر به فضای حقیقی بی اعتماد خواهند شد. چنین بچه هایی برای رها شدن از این خشونت و بی مهری، نمی توانند مامن امن خود  منزل و خانواده را رها کنند و به ناچار مجبور خواهند شد از فضای حقیقی به دنیای مجازی فرار کنند. دنیای حقیقی که توسط اعضای خانواده برای فرزند، نا امن شده و او سعی در تایید و دیده شدن در فضای مجازی دارد. به همین دلیل، تربیت مجازی کودکان و تربیت کودکان در فضای حقیقی از موضوعاتی است که باید به آن توجه ویژه ای داشت.

این مثال را متصور شوید. دختری در منزل (سنین کودکی، نوجوانی و یا حتی جوانی) برای خود آرایش می کند. اما با واکنش ها و تهمت ها و حرف های تلخ مادر مواجه می شود. حتی ممکن است پدر او نیز مانند مادر، چنین واکنشی یا بدتر از آن را نشان دهد. وقتی در منزل، که همه محارم فرزند دختر هستند، او آرایش می کند و لاک می زند و با چنین صحبت هایی مواجه می شود، در آینده جلوی چشم کسانی در فضای مجازی این کار را می کند که او را تایید کنند. این افراد ممکن است محارم او نیز نباشند اما در کمال مهربانی، با دختر برخورد می کنند و باعث می شوند حال او در این فضا بهتر شود.

پر شدن خلاها در فضای مجازی

ویژگی دومی که والدین در تربیت مجازی کودکان باید به آن توجه داشته باشند، این است که فضای مجازی بهشت پر کردن خلا هاست. هر خلایی که فرزندان دارند، در این فضا پر خواهد شد. متاسفانه در فضای واقعی، تحقیر و سرزنش زیاد است.

فرزند در مسائل جزئی و ناچیز ممکن است از پدر و مادر تایید بگیرند. پدر و مادر در فضا و زندگی حقیقی به فرزند زیاد گیر می دهند و باعث بروز مشکلاتی در او خواهند شد. جملات عاطفی که وظیفه هر پدر و مادر است که به فرزند خود بگوید، گفته نمی شود. «قربونت بشم، فدات بشم، دوستت دارم» جملاتی است که فرزندان باید از والدین خود بشنوند، اما اینطور نیست. این کلمات محبت آمیز مختص والدین و فرزندان نیست. بلکه زن و شوهر نیز باید نسبت به یکدیگر محبت داشته باشند و کاربرد این جملات در زندگی آن ها باید زیاد باشد. وقتی بین همسران چنین جملاتی نباشد، تبدیل به خلا خواهد شد.

ممکن است بعد ها شاهد باشیم که یکی از طرفین به فضای مجازی می رود و با غیر همجنس خود ارتباط می گیرد. پس از ارتباط گیری، در مدت بسیار کم از سوی طرف مقابل، کلمات محبت آمیز می شنود و جذب می شود. بدین ترتیب، بنیان خانواده نیز دچار تزلزل خواهد شد.

این مسئله در مورد فرزند نیز صدق می کند. در فضای حقیقی توسط والدین و یا دیگران، طرد می شود اما در فضای مجازی علاوه بر تایید، جملات عاطفی و چه بسا عاشقانه نیز نثار او می کنند.

یک آمار وحشتناک

می توان چنین گفت: «مادر، پدر و همسر عزیز! اگر به فرزند یا همسر خود جملات عاطفی و عاشقانه نگویید، در صورت وجود ضعف ایمان و تربیتی، ممکن است افراد به فضای مجازی رجوع کنند و نیاز های خود را در این فضا برطرف کنند.»

بسیار تاسف بار است که بگوییم از هر 5 طلاقی که ثبت می شود، سه مورد مربوط به موبایل و فضای مجازی است. حتی تاسف بار تر این است که در این سه مورد غالباً می توان رد پای روابط فرا زناشویی و خیانت طرفین به یکدیگر را مشاهده کرد. ایراد و مشکل را می توان در رفتار پدر و مادر هایی دید، که به اندازه کافی آگاه به تربیت مجازی کودکان نبوده اند.

محبت ندیدن در فضای حقیقی

شما خانواده ای را تصور کنید که نسبت به مسائل یکدیگر و تربیت مجازی کودکان بی توجه هستند. مرد با زن صحبت نمی کند. خواهر با برادر کاری ندارد. پدر از مشکلات روحی و جسمانی دختر یا پسر خود بی خبر است و به او توجهی نمی کند. مادر مدام در آشپزخانه است و وظیفه اصلی خود را تمیز کردن منزل و حاضر کردن غذا می داند. دختر تکالیفش را انجام می دهد و توجهی از سمت پدر یا مادر و یا حتی خواهر و برادر نمی بیند. یکی از رکن های توجه کردن را می توان صحبت کردن، گفتگو و نگاه کردن به یکدیگر در نظر گرفت.

پدران و مادران عزیز! به وظایف و مسئولیت هایی که بر دوش شماست، تاکنون توجه کرده اید؟ چقدر زمان برای تربیت مجازی کودکان خود و صحبت کردن با آن ها اختصاص می دهید؟ تا به حال شده است فقط فرزندان خود را چند لحظه نگاه کنید؟ در بسیاری از خانواده ها، رابطه والد و فرزندی شکل گرفته است نه رابطه ای دوستانه. والدین مدام در حال اصلاح فرزند هستند و این جمله را مکرر می گویند: «بچه است. ممکن است اشتباه کند.»

بسیاری از والدین به دنبال ارتباط گرفتن با فرزند خود نیستند. مادر و پدر عزیز، میدانید وقتی دخترتان لاک می زند، دوست دارد به او توجه کنید؟ فرزند، کارهایی که از نظر شما اشتباه است انجام می دهد تا به او توجه کنید. این روزها، فریاد کمک خواهی بچه ها در فضای حقیقی پیچیده است. زیرا، پدر و مادر در دنیایی دیگر زندگی می کنند و فرزندان را درک نمی کنند.

دنیای حقیقی از قضاوت پر است

امر و نهی و به نوعی عامیانه، گیر دادن در تربیت مجازی کودکان و فضای حقیقی نتیجه ای عکس به دنبال دارد. در فضای حقیقی، فرزندان از امر و نهی شدن و تایید نشدن، لذتی نمی برند. اما در دنیای مجازی فرزند شما، افرادی را به عنوان دنبال کننده می پذیرد که دائم در حال تعریف و تمجید از او هستند. این افراد، او را قضاوت نمی کنند و بدین ترتیب برای فرزند، یک حاشیه امن و مطمئن ایجاد می کنند. پدر و مادر و همچنین همسران، باید مراقب صحبت ها، رفتار ها و قضاوت های خود باشند. والدین باید از سمی به نام گیر دادن، در ارتباطات خود با فرزندان پرهیز و دوری کنند. دیدن تنها نقاط ضعف و منفی فرزند، از دیگر ایراداتی است که در تربیت مجازی کودکان و تربیت در دنیای حقیقی توسط والدین وارد است.

با توجه به نکات و مشکلاتی که ذکر شد، اگر در خانواده ای این مسائل وجود داشته باشد، بهترین پناه برای اعضایی که دنبال فرار هستند، فضای مجازی است. امروزه متاسفانه شاهد این مسئله در بین فرزندان ایران زمین هستیم.

چه بخواهیم، چه نخواهیم، فرزندان گرایش به دنیای مجازی دارند. تربیت مجازی کودکان با روش های درست و صحیح در دنیای امروز، بسیار قابل بحث و مهم است. والدین بهتر است که دنیای حقیقی را برای فرزندان خود آنقدر شیرین و دلچسب کنند که دیگر رغبتی به فضای مجازی نداشته باشند. و تنها این فضا را به عنوان سرگرمی قلمداد کنند که بیشتر از 20 الی 30 دقیقه وقت گران بهای آنان را اشغال نکند.